Mindfulness is oorsprongkelijk afkomstig uit het boeddhisme, met name in de vroeg-boeddhistische teksten. Het is een essentieel onderdeel van het zogenaamde Achtvoudige Pad, een leidraad voor ethisch en mentaal ontwaken voor boeddhisten.
Dr. Jon Kabat-Zinn, een moleculair bioloog, heeft in de jaren ’70 van de vorige eeuw de Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR) training ontwikkeld, die mindfulness introduceerde in een seculiere, klinische context. In eerste instantie om verlichting in het lijden van patiënten die waren uitbehandeld te brengen. De MBSR training heeft ervoor gezorgd dat mindfulness toegankelijk werd voor een breed publiek. Los van enige religieuze context.
Mindfulness is dus uit zijn religieuze context gehaald en een methode voor stressreductie geworden met de komst van mindfulness training MBSR. Vanwege deze beweging naar een neutrale praktijk is mindfulness goed te combineren met verschillende religieuze geloofsovertuigingen.
De kernprincipes van mindfulness zijn universele principes: aandacht voor het huidige moment, niet-oordelen, compassie en zelfbewustzijn. Deze principes kunnen goed worden geïntegreerd in de meeste, zo niet alle, religieuze tradities.
Christelijke contemplatieve tradities, zoals centrerend gebed, hebben veel overeenkomsten met mindfulness. Christenen kunnen mindfulness zien als een manier om ‘wakker’ te worden in Gods aanwezigheid in elk moment.
Joodse meditatieve tradities, zoals ‘hitbodedut’ of ‘zelfisolatie’, kunnen parallellen vertonen met mindfulness. Het gaat om een persoonlijke, intieme dialoog met God.
Binnen de islam kan mindfulness (of ‘muraqaba’ in het Arabisch, wat ‘bewustzijn’ of ‘oplettendheid’ betekent) worden beoefend als een vorm van overpeinzing en reflectie op de tekenen van God en innerlijke zuivering.
Hoewel het hindoeïsme zijn eigen rijke tradities van meditatie heeft, zoals ‘dhyana’ en ‘yoga’, kan mindfulness geïntegreerd worden als een aanvullende praktijk van bewustzijn en aandacht.
Hoewel mindfulness in een seculiere context kan worden beoefend, kan het waardevol zijn om respect te hebben voor de boeddhistische wortels van waaruit het is ontstaan. Sommige beoefenaars van mindfulness worden gegrepen door de traditie en verdiepen zich in meer of mindere mate in het boeddhisme.
Religieuze beoefenaars kunnen ervoor kiezen om mindfulness te integreren op een manier die aansluit bij hun eigen geloof en rituelen of praktijken. Zo zorgen zij ervoor dat het hun spiritualiteit aanvult en verdiept.
Je kunt dus absoluut mindfulness beoefenen als je religieus bent. Mindfulness is een flexibele en adaptieve praktijk die, mits met respect en begrip benaderd, harmonieus kan samengaan met en kan bijdragen aan een breed scala aan religieuze tradities. Het kan zelfs dienen als een brug tussen verschillende overtuigingen, met de gedeelde doelen van innerlijke vrede, compassie en begrip voor het menselijk bestaan.